Δευτέρα 6 Μαΐου 2013

Η μαζική ψυχολογία & τα αυγά των φιδιών…

Ο Σίγκμουντ Φρόυντ, ο βοηθός του Βίλχεμ Ράιχ, ο Γκουστάβος Λε Μπον ή ακόμη κι ο Σόλομον Ας έχουν εισαγάγει και αναπτύξει θεωρίες και πειράματα πάνω στη ψυχολογία της μάζας. Τι είναι αυτή η ψυχολογία; Ποιους παρασύρει;

Σύμφωνα με τους προαναφερόμενους επιστήμονες, άνθρωποι από διαφορετικές περιοχές, διανοητικό ή μορφωτικό υπόβαθρο και κάτω από το πρίσμα ενός συγκεκριμένου γεγονότος μπορούν να συγκεντρωθούν και να αποκτήσουν κοινό αίσθημα, αντίληψη και στάση. Ομογενοποίηση που μπορεί να οδηγήσει και σε τραγικά λάθη της μάζας.

Στο στάδιο αυτό το άτομο «εξατομικεύεται», όπως λένε. Η ατομική κρίση εξασθενεί και «ακολουθεί» τις προσταγές της μάζας. Γίνεται ένα.

Χαρακτηριστικές στιγμές της σύγχρονης ανθρώπινης Ιστορίας είναι η εποχή της Τρομοκρατίας που ακολούθησε την Γαλλική Επανάσταση (και πτυχές της ίδιας της Επανάστασης). Δεινοί ρήτορες παρέσυραν το πλήθος σε μια Επανάσταση που στιγμάτισε τον κόσμο. Στο όνομα της αστικής Επανάστασης έγιναν έκτροπα ενδοταξιακού τύπου με δεκάδες χιλιάδες πτώσεις της γκιλοτίνας.

Αργότερα, η Βιομηχανική Επανάσταση, η επανάσταση της μηχανής δηλαδή, δημιούργησε πλήθος ανθρώπων με άλλα μαζικά χαρακτηριστικά, όπως οι εργάτες. Αυτοί οι περιαστικοί πληθυσμοί εργατών στα εργοστάσια των αστών και η καταπίεση τους από τους νικητές της Γαλλικής Επανάστασης είχαν ως κατάληξη την Οκτωβριανή Επανάσταση. Την επανάσταση των προλετάριων.

Την ίδια ώρα, όμως, η καταπίεση και η ταπείνωση του εθνικού αισθήματος από τον Α’ ΠΠ, η οικονομική κρίση και η απογοήτευση από τον κοινοβουλευτισμό οδήγησαν ευρείες μάζες της Ευρώπης σε μια ομογενοποίηση και εξύμνηση της συλλογικότητας όχι ως μέσο ελευθερίας και συμμετοχής, αλλά ως μέσο δύναμης και επιβολής. Η ανάγκη της ικανοποίησης της αμφιβολίας για το μέλλον (έμφυτη από Δημιουργίας) και της αυτοεκτίμησης έπρεπε να καλυφθεί με τρόπο πιο εύκολο. Τα πράγματα έπρεπε να «γίνονται» πιο εύκολα. Μαζικά και με πυγμή. Καλωσόρισε ο Φασισμός.

Ξεκινώντας από την Ιταλία, η φασιστικοποίηση των μαζών έγινε με ταχύτητα. Η εξύμνηση του Αρχηγού, η στρατοκαυλίαση, η αυστηρή ιεραρχία και η αυτοεκτίμηση της ύπαρξης του καθενός μόνο ως αριθμός ακολουθητή συνέτειναν στην αποδοχή του Φασιστικού Κόμματος από του Ιταλούς των αρχών του 20ου αιώνα.

Λίγο πιο βόρεια, οι απόλυτοι ηττημένοι του Α’ ΠΠ απέναντι από τον ισοπεδωτικό μπολσεβικισμό και υπό τη βοήθεια των βιομηχάνων της Γερμανίας, έφεραν το Ναζιστικό κόμμα να αναδεικνύεται σε ρυθμιστή της πολιτικής ζωής των Τευτόνων. Το ναζιστικό καθεστώς εκμεταλλευόταν άριστα δια του Γκαίμπελς της μαζική ψυχολογία. Τελετές εντυπωσιασμού, ύμνοι στον Αρχηγό Χίτλερ και άλλα τέτοια αποτέλεσαν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας χειραγώγησης της μάζας. Ο ναζισμός προσέθεσε μάλιστα στον φασισμό έννοιες όπως βιολογική καθαρότητα, εξολόθρευση του «άλλου» και τέλειος ρατσισμός.

Η ιστορική αυτή αναδρομή έγινε για τον απλούστατο λόγο να αποδείξει ότι όσες φορές η κοινωνία μαζοποιήθηκε και οι ενέργειες των μαζών έχαιραν της αποδοχής του ευρύ κοινού, τόσες φορές το κοινό έγινε υποχείριο των επιλογών του Μιραμπώ, του Λένιν, του Μουσολίνι, του Χίλτερ, του Μεταξά και άλλων.

Άσχετα από τον επιδιωκόμενο στόχο, την κριτική του ή την ουσία του, αδιαμφισβήτητα η κρίση της μάζας εξαρτάται από πράγματα τα οποία αγγίζουν στο ελάχιστο πολλές φορές την κρίση των ατόμων που συμμετέχουν σε αυτές. Η μάζα είναι το πρώτο όχημα χειραγώγησης.

Τι γίνεται όμως σήμερα; Στην κοινωνία του οπαδισμού; Στην κοινωνία του στοιχήματος, της τσόντας και των ενστίκτων;

Η κοινωνία μας αποδεικνύει καθημερινώς το πόσο πολύ (σε σχέση με τις τελευταίες δεκαετίες) είναι έτοιμη να καλωσορίσει κάθε μορφής χειραγωγό. Η αύξηση του οπαδισμού στον αθλητισμό, η αποδοχή του νεοναζισμού (βλ. ΧΑ) ή άλλων ρατσιστικών παραληρημάτων αλλά και συμπεριφορών μαζικού αυτεξεφτιλισμού αποτελούν σημάδια του πόσο «βούτυρο στο ψωμί» είναι οι σημερινές συνθήκες για τέτοιου είδους επιβολές.

Εάν και είναι σίγουρο ότι δεν θέλετε να δείτε κοινωνικούς συσχετισμούς στα παραπάνω με την τοπική σας κοινωνία, ίσως να πρέπει να αρχίσετε να τους εξετάζετε αμερόληπτα.

Στην δική μου κοινωνία πάντως, η ίσως αυταρχική (θα το μάθουμε), σίγουρα λανθασμένη προετοιμασία και τελικώς επιβολή μιας διαδρομής του Επιταφίου στις Θεσπιές ακολουθήθηκε από αυτό που λέμε μαζικό παραλήρημα.

Με την έννοια αυτή άτομα που έχουν ενστικτώδη (ζωώδη) χαρακτηριστικά ομογενοποίησαν ένα μείγμα ανθρώπων που ίσως δεν θα αναγνωρίζουν αύριο-μεθαύριο τον εαυτό τους, αντιδρώντας με τρόπο εξευτελιστικό τόσο για την κουστωδία της κοινότητας, όσο και στον θρησκευτικό συμβολισμό.

Το πρόβλημα όμως δεν εντοπίζεται στις πράξεις μιας μαζοποιημένης νεολαίας (όχι παιδιά, μιλάμε για τριαντάρηδες), αλλά στην αποδοχή των πράξεών τους από σημαντική μερίδα του κόσμου. Της πομπής.

Εκεί αναδύεται η παραπάνω εκτίμηση ότι διάγουμε εποχή μαζοποίησης της κοινότητας όπου μαζικές εκδηλώσεις βίαιης επιβολής γίνονται αποδεκτές από έλλογους. Μια ομογενοποίηση που καθιστά εύκολη τη μετάβαση σε κάθε είδους πολιτική χειραγώγηση. Μια πρωτόγνωρη κατάσταση για ένα χωριό που μετά τον αυταρχικό ιερέα, τον ιερέα-Αρχηγό αναζητά τον επόμενο. Δες τον βρίσκει και ξεσαλώνει παντοιοτρόπως.

Καθαρά για το ζήτημα της διαδρομής θεωρώ την άποψη του dp εδώ τη σωστότερη. Όσον αφορά την αντίδραση του ιερέα που χοροστατούσε της πομπής δεν έχω αμερόληπτη άποψη καθώς η ντροπή μου για την κατάσταση ξεπέρασε τα περιθώρια λογικών ελιγμών. Ο Ιούδας πρέπει να συνεχίσει να φλέγεται ετησίως όπως τόσα χρόνια. Τα βαρελότα πρέπει να περιοριστούν στον χώρο του Ιούδα, όπως γίνονταν μέχρι προ 5ετίας και όχι στα πόδια των συμμετεχόντων στην πομπή.

Η κρίση της αξίας ενός εθίμου όπως ο «Ιούδας» και μια πιθανή αναθεώρησή του απαιτεί ευρεία κουβέντα που θα επεκτεινόταν και σε θρησκευτικά ζητήματα που δεν θέλει κανείς να αγγίξει. Πρώτος πρώτος ο οργανισμός Εκκλησία.

Κατά τα άλλα, τον κίνδυνο επισημαίνουμε όπως τον αντιλαμβανόμαστε εδώ, στο ανώνυμο ημερολόγιο σκέψεων και κρίσεων.

Καταλαβαίνουμε ότι σε πολλούς τους αρέσει η μάζα ή καταστάσεις βίαιης επιβολής (βλ. τραμπουκισμός). Κι αυτό όμως κρίνεται, όπως ανώνυμα ή επώνυμα μπορεί να κρίνεται μια άποψη ή ένα ιστολόγιο.

Προσωπικές επιθέσεις ανήκουν σε μικρούς και καραγκιόζηδες. Αν γυαλίζει η οθόνη σου και σε βλέπεις, αναζήτησε που ανήκεις. Εγώ ψάχνω.

5 σχόλια:

  1. Είναι τιμητικό να τηλεφωνούν γνωστοί και να μου λένε ότι τα σχετικά κείμενα τους εξέφρασαν 100% και ότι υπήρξα αντικειμενικός. Αντικειμενικός όμως δεν μπορεί να είναι κανείς. Σε κάθε περίπτωση σας ευχαριστώ.

    Το πρόβλημα δεν είναι εάν διάβασε σωστά ο GMT τα γεγονότα, αλλά που στο διάολο πάμε!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μ μαζί
    Α από ανάγκη
    Ζ ζώα και εμείς
    Α αγελαία...


    Ακροστιχίδα που με κάνει και κατανοώ -ίσως- την ανάγκη κάποιων να ανήκουν σε μια ομάδα και να είναι αποδεκτοί!

    Όμως μήπως -λέω μήπως- θα έπρεπε να ελέγχουμε τις ομάδες στις οποίες ανήκουμε;

    Δεν ξέρω αν ο καθένας από εμάς είναι έτοιμος ή ικανός να κάνει αυτόν τον έλεγχο, ή ακόμα ακόμα αν θέλει να τον κάνει!

    Που ξέρεις gmt, ίσως τα πράγματα να είναι πολύ χειρότερα απ΄όσο εγώ υποστηρίζω συνήθως (που θέλω να είμαι αισιόδοξη)... Ίσως κάποιοι να άρχισαν να βολεύονται με τους χειραγωγούς και αυτό είναι τουλάχιστον ανησυχητικό.

    Όσο για τις Θεσπιές, τον τόπο μας, ΠΟΛΥ ΚΑΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΤΙΠΟΤΑ την Μεγάλη Παρασκευή.

    Η λύση μάλλον είναι πολύ απλή.

    Ενστερνιζόμενη την άποψη του dp, θα την εξελίξω λιγάκι -αν μου επιτρέπει-. Αν λοιπόν συνεννοούνται αυτοί που πρέπει για τη διαδρομή ας οριστεί και μια συγκεκριμένη ώρα για το έθιμο του Ιούδα -όχι παράλληλα με την περιφορά- και να τελειώνει η ιστορία!!! όλοι θα είναι ευχαριστημένοι... και όλοι θα ευχαριστηθούν και την περιφορά του Επιταφίου αλλά και το ωραίο έθιμο που τόσα χρόνια υπάρχει στο χωριό μας!

    Τέλος μια πολύ συναισθηματική πινελιά της σταγόνας... Αναρωτήθηκε κανείς άλλος εκτός απο μένα, αν γινόταν κάτι παρόμοιο σε κηδεία ανθρώπου και όχι του Θεανθρώπου, πως θα είχαν τα πράγματα;;;

    Εκείνο το βράδυ ήθελα τουλάχιστον να βάλω τα κλάματα και να φύγω... ΛΥΠΑΜΑΙ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. πολύ καλά τα λες GMT. Το πρόβλημα μας είναι αλλου. Οτι πολλοί θέλουν να αντιδράσουν για αυτά που γίνονται στην Ελλάδα και την καταπίεση την βγάζουν εδώ.

    αυτό είναι φίλοι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. αν δεν κάνω λαθος προηγήθηκε αλλο κείμενο με το θέμα του Επιτάφιου. Αν το δεις έτσι στη θεωρία καλά τα λες. όμως ήταν η ωρα να κάνεις κοινωνική αναλυση; Εγώ μόλις το διάβασα μου άναψαν τα λαμπακια.

    Φιλικά το αναφέρω γιατί με τη πρώτη ματια δεν βρήκα πουθενά τι δουλειά έχει ΝΔ,ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ ή ακομη η Χρυαή Αυγή στο θεμα της εκκλησιας.

    ΥΓ: γιατί το αφαίρεσες;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. @Ανώνυμος 12:04
    Σίγουρα αυτό παίζει τον ρόλο του. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το ότι αυτό που έγινε, έγινε τώρα! Και για αυτό το συσχέτισα απ' την πρώτη στιγμή.

    @Ανώνυμος 6:43
    Πράγματι υπήρχε κείμενο που θα ξαναβγεί όταν κοπάσουν τα νεύρα γιατί πολλοί υπέπεσαν, ίσως δικαιολογημένα, σε παρεξήγηση του συγκεκριμένου κομματιού. Και θα ξαναβγεί απλώς για την ιστορία, καθώς δεν αλλάζει κάτι στην ουσία του.

    Θα συμφωνήσω μαζί σου για το εάν ήταν έξυπνο να βγει η ανάρτηση εκείνη την ώρα. Εκ των υστέρων κρίνω ότι δεν ήταν, καθώς κανείς δεν είχε την καθαρότητα να δει με τι ακριβώς διαπραγματευόταν το κείμενο (δεν τον κόβω ότι μπορεί τώρα, αλλά δεν βαριέσαι). Όλοι ήταν μες τα νεύρα.

    Γι' αυτό κιόλας προχώρησα και στην ανάλυση της θέσης που εξέφρασα στην προηγούμενη ανάρτηση που αναφέρεσαι. Αν και από τα στατιστικά του ιστολογίου ότι αν δεν πέσουν "Παναγίες" δεν ασχολείται κάποιος τόσο. Και αυτό δείχνει επίσης κάτι για όλους μας.

    Τώρα όσον αφορά τα περί κομμάτων που ανέφερε στην αρχή, ακούστηκε σαν απορία κι από άλλους οι οποίοι ήταν μες τα νεύρα. Είπες και μόνος σου ότι ήσουν μες τα νεύρα και αυτό δεν κατάλαβες που κολλάει. Και κολλάει απόλυτα.

    Ο τραμπουκισμός ως συμπεριφορά δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Ούτε καν ο φασισμός (ως βίαιη επιβολή θέλησης). Υπήρχε και πριν μέσα από τους κάθε λογής τραμπούκους. Κάθε χωριό, έτσι και το δικό μας, είχε τους δικούς του σε κάθε κατά τα άλλα δημοκρατικό χώρο. Το να πω ονόματα νομίζω δεν στέκει. Αν θες πήγαινε αλλού.

    Το ερώτημα που απαντούσε ήταν "γιατί τώρα;". Και η απάντηση δινόταν σχεδόν μονολεκτικά από το κείμενο "Να γιατί!" και αναλυτικά απ' την παρούσα ανάρτηση.

    Στην ίδια λογική θα αναρωτιέσαι τι δουλειά έχει η Γαλλική Επανάσταση ή η Οκτωβριανή με τον Επιτάφιο στο Ρημόκαστρο. Η απάντηση είναι η "ψυχολογία της μάζας" που αλλοιώνει τις ατομικές κρίσεις.

    Έχω κι άλλα ερωτήματα σχετικά με το ζήτημα, αλλά δεν έχει νόημα καθώς υπεισέρχεται σε ζητήματα ειδικότερα. Εδώ γενικά το πιάσαμε το θέμα και κάποιοι τρελάθηκαν λες και έχασε ο Ολυμπιακός στο Λονδίνο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Παρακαλώ στην έκφραση της γνώμη σας με κόσμιο και μη προσβλητικό τρόπο. Το περιεχόμενο των σχολίων θα κριθεί ως προς την προσβολή ηθών και προσωπικοτήτων και ενδεχομένως να διαγραφεί. Ο Admin δεν φέρει καμία ευθύνη για το περιεχόμενο των σχολίων.